Rannsóknir sýna að það fólk sem er undir mesta álagi, finnur fyrir mikilli streitu er á sama tíma það fólk sem er hamingjusamast og finnur mestan tilgang í lífinu. Álagið tengist því að hafa mikið af mikilvægum atriðum í lífinu.
Streitan er ekki hættuleg
Endurskoðun á rannsóknunum sem kenndu okkur að streita væri hættuleg heilsunni hefur sýnt að það er ekki streitan sem slík sem er hættuleg heilsunni heldur viðhorf okkar til hennar.
Þannig er að streituviðbrögð eru fleiri og flóknari en áður var talið. Flestir kannast við ótta-flótta (e.“fight-flight” ) viðbragðið. Sem sagt að fara annað hvort í árásarham eða flýja. Árásarhamur getur verið að bregðast við með reiði og geðvonsku. Flótti gæti lýst sér í afneitun, að horfast ekki í augu við vandamálin, heldur flýja þau til að mynda í óhóflegri líkamsrækt eða tölvuleikjum (sem hvoru tveggja er annars ágætt). Nýrra er ótti-flótti-frjósa (e.“fight-flight-freeze”), þá er kominn þriðji möguleiki sem er að lamast af ótta. Fólk sem hefur upplifað líkamsárásir eða nauðgun segir stundum frá slíkum viðbrögðum. Einnig þegar fólk fær mjög slæmar fréttir af sjúkdómum eða dauða. Þetta eru svolítið yfirdrifin viðbrögð við þessu venjulega hversdagslega stressi og vonandi tengir þú lesandi góður ekki við þau. Þriðja útgáfan er líklegri til að hæfa því, en það er svokallað “áskorunarviðbragð” (e. challenge). Það kemur fram þegar fólk mætir álaginu sem áskorun en ekki sem ógn. Það hefur í för með sér gjörólík líffræðileg viðbrögð, t.d. fer hormónið DHEA út í blóðið. DHEA hjálpar við viðhald og uppbyggingu líkama, sem er beinlínis gott fyrir heilsuna. Venjuleg daglega streita vekur oftast þetta viðbragð og er því alls ekki til að óttast.
Hvað er þér mikilvægt?
Hugsaðu um hvað það er sem vekur streitu eða áhyggjur dagsdaglega, punktaðu það helst niður. Til dæmis er það að koma börnunum í skólann á réttum tíma oft eitthvað sem hækkar blóðþrýsting foreldra.
Af hverju er það mikilvægt? Svarið er auðvitað undir hverjum og einum komið. Það getur verið að lífsgildi ykkar sé að standa sig vel í lífinu og því mikilvægt að mæta þar sem maður á að vera. Það gæti líka verið að í ykkar huga sé menntun barnsins mikilvæg og þess vegna mikilvægt að það mæti, eða að þið hafið áhyggjur af ímynd fjölskyldunnar: “Hvað ætli fólk segi..?”, eða ýmislegt annað sem kemur til greina. Málið er að við höfum oftast áhyggjur af því sem skiptir okkur máli, börnin okkar, vinnan, tengslin við fólkið í kringum okkur. Rannsóknir sýna að það fólk sem er undir mesta álaginu og finnur fyrir mikilli streitu er á sama tíma það fólk sem er hamingjusamast og finnur mestan tilgang í lífinu. Álagið tengist því að hafa mikið af mikilvægum atriðum í lífinu. Fagnaðu streituviðbrögðum því þau eru leið líkamans til að hjálpa þér að mæta álagi. Aukin hjartsláttur og öndun gefur ekki bara vöðvunum heldur líka heilanum, aukið súrefni, sem hjálpar þér að bæði leysa vandamálin og hlaupa á eftir krakkanum!
Andaðu djúpt og segðu brosandi : “Ég er svo stressuð/stressaður.” Vitandi að það er gott og hjálplegt.
Ástarhormón og áföll
Loks langar mig að nefna enn eitt streituviðbragð sem er alls ekki slæmt en kemur fram við mikla streitu eins og þegar hamfarir verða eða dauðsföll. Það nefnist tengslaviðbragð (e. tend and befriend) og lýsir sér í þörf fyrir að vera með fólki, og hjálpa til. Margir kannast við þetta frá sjálfum sér t.d. þegar vinir eða ættingjar verða fyrir sorg, við viljum hitta þau eða færa þeim eithvað sem léttir undir. Eða við heyrum fréttir af viðbrögðum venjulegs fólks við sprengjuárásum eða slysum, þar sem fólk opnar heimili sín fyrir bláókunnugu fólki eða leggur sig í lífshættu við að hjálpa þeim í neyð. Þegar þetta gerist fer hormónið oxýtósín (e. oxitocin) á fullt í líkamanum en það er þekkt sem ástarhormón og hefur meðal annars þau áhrif að styrkja hjartað og fyrirbyggja hjartaáföll.
Samantekt, gagnleg ráð:
- Skoðaðu gildin þín, hvað er mikilvægt fyrir þig og af hverju? Þegar þú sérð að álagið í lífinu stafar af mikilvægum hlutum verður það ekki ógn heldur áskorun.
- Ef áhyggjur og álag stafa af lítilvægum hlutum,mæli ég með því að hætta einfaldlega að láta þá stressa sig.
- Sýndu það hugrekki að fá aðstoð við verkefnin sem þér finnst þú ekki ráða við eða við að byggja upp sjálfstraustið. Talaðu um vandann, þú ert ekki sú eina eða sá eini sem ert í þessari glímu.
- Síðast en ekki síst ræktaðu tengslin við fólkið í kringum þig, það er gott á svo margan hátt, það að hafa góð tengl bæði verndar þig og veitir stuðning þegar á þarf að halda.
Halló jólastress!
Bjóðum jólastressið velkomið. Það verður til af því að við viljum skapa ástvinum góðan tíma á jólunum, með vel völdum gjöfum, frábærum mat í hreinu og fallegu umhverfi, ekki satt? Ekkert ógnvænlegt við það. Bara ekki eyða of miklu, það gleður ástvini ykkar ekkert sérstaklega ef að þið farið á hausinn í febrúar …
Byggt að mestu á bókinni The upside of stress eftir Kelly McGonigal
